مقدمه

1-        ميزان شباهت فرزندان به والدين و ديگر اعضاي خانواده ، به نوع توليد مثل بستگي دارد.

2-        توليد مثل انواع گوناگون دارد كه دو نوع اصلي آن عبارتند از 1- توليد مثل غير جنسي و 2- توليد مثل جنسي

3-        در توليد مثل غير جنسي :

a.    فقط يك والد شركت دارد كه يك نسخه از تمامي ژن هاي خود را به قرزندان خود منتقل مي كند.

b.     در اين نوع توليد مثل ، سلول هاي هاپلوئيد مثل گامت ها ، با هم ادغام نمي شوند.

c.     در اين نوع توليد مثل فردي كه به وجود مي آيد يك كلون است ( كلون جانداري است كه از نظر ژنتيكي درست مانند والد خود است)

d.     در اين نوع توليد مثل تقسيم ميوز انجام نمي شود.

4-        در توليد مثل جنسي :

a.     دو والد شركت دارد .

b.     تقسيم ميوز صورت مي گيرد .

c.     سلول هاي جنسي هاپلوئيد نير توليد مي شود كه با هم ادغام و سلول تخم را به وجود مي آورند.

d.     به دليل به اشتراك گذاشتن ژن ها از والدين در فرزند ، فرزند دقيقا مشابه يكي ازدو والد نيست.

e.     توليبد مثل جنسي در يوكاريوت ها مشاهده مي شود.

5-        انواع توليد مثل غير جنسي عبارتند از :

a.     تقسيم شدن كه مثلا در آميب صورت مي گيرد .

b.     قطعه قطعه شدن كه مثلا در اسپيروژير صورت مي گيرد.

c.     جوانه زدن كه مثلا در هيدر صورت مي گيرد.

6-     بسياري از جانداران بنا به شرايط محيطي ، روش هاي متفاوتي را براي توليد مثل بر مي گزينند. مثلا اسپيروژير علاوه بر قطعه قطعه شدن ، با تقسيم سلول ها و نيز در شرايط نامساعد محيطي ، با توليد مثل جنسي نيز تكثير مي يابد. همچنين هيدر علاوه بر جوانه زدن ، توليد مثل جنسي نيز دارد.

چرخه هاي زندگي در يوكاريوت ها

7-     چرخه ي زندگي همه ي جانداران داراي توليد مثل جنسي از يك الگوي اساسي پيروي مي كند و آن تناوب بين دو مرحله ي ديپلوئيدي و هاپلوئيدي است .

8-        تفاوت چرخه هاي زندگي در جانداران اين است كه كدام سلول ميوز انجام مي دهد و در چه زماني ميوز رخ مي دهد.

9-        در كل سه نوع چرخه ي سلولي وجود دارد 1- هاپلوئيد 2- ديپلوئيد و 3- تناوب نسل ها

چرخه ي زندگي هاپلوئيدي

10-    اين نوع چرخه ساده ترين نوع چرخه ها است.

11-    در اين چرخه ، سلول هاي هاپلوئيد بيشترين بخش چرخه را تشكيل مي دهند.

12-    در اين چرخه ، سلول تخم ( زيگوت ) تنها سلول ديپلوئيد است.

13-    در اين نوع چرخه ، جاندار پرسلولي و اصلي داراي سلول هاي هاپلوئيد است.

14-    در اين چرخه براي توليد سلول هاي گامت ، تقسيم ميتوز رخ مي دهد.

15-    مسير چرخه به اين صورت است كه:

a.      سلول تخم فوراً ميوز  انجام مي دهد و سلول هاي هاپلوئيدي به نام هاگ يا اسپور به وجود مي آيد

b.      هر اسپور يا هاگ با تقسيمات ميتوزي خود جاندار پر سلولي هاپلوئيد را مي سازند.

c.     سرانجام بعضي سلول هاي هاپلوئيد جاندار با تقسيمات ميتوزي خود ، گامت هاي هاپلوئيد را به وجود مي آورند.

d.      گامت ها در فرآيندي به نام هم جوشي به يكديگر ملحق شده و دوباره سلول تخم را مي سازند.

16-   اين نوع چرخه زندگي در بسياري از آغازيان ، قارچ ها و جلبك ها مشاهده مي شود. نمونه ي جلبك ها كلاميدوموناس است كه نوعي جلبك تك سلولي است.

چرخه ي زندگي ديپلوئيدي

17-    بارزترين ويژگي اين چرخه اين است كه سلول هاي افراد بالغ ، ديپلوئيد هستند.

18-    در اين چرخه براي توليد گامت ها تقسيم ميوز انجام مي شود.

19-    در اين نوع چرخه تنها سلول هاي هاپلوئيدي ، گامت ها هستند.

20-    در اين چرخه ، هاگ توليد نمي شود.

21-    اين چرخه در بيشتر جانوران از جمله انسان مشاهده مي شود.

22-    مسر چرخه به اين صورت است كه :

a.     سلول تخم با تقسيمات ميتوزي خود فرد پرسلولي ديپلوئيدي را مي سازد.

b.     سرانجام بعضي از سلول هاي ديپلوئيد در فرد بالغ ، تقسيم ميوزي انجام داده و سلول هاي گامت را به وجود مي آورند.

c.     سلول هاي گامت نر و ماده در فرآيندي به نام لقاح با هم تركيب شده و سلول تخم يا زيگوت را يه وجود مي آورند.

چرخه ي تناوب نسل ها

23-    اين نوع چرخه در گياهان ، جلبك ها و بعضي از آغازيان مشاهده مي شود.

24-    اين چرخه از تناوبي منظم بين دو مرحله ي هاپلوئيدي و ديپلوئيدي برخوردار است.

25-    در اين نوع چرخه هم جاندار پر سلولي هاپلوئيدي و هم جاندار پر سلولي ديپلوئيدي مشاهده مي شود.

26-    در اين نوع چرخه براي توليد هاگ ها  ، تقسيم ميوز و براي توليد گامت ها تقسيم ميتوز صورت مي گيرد.

27-    مسير اين چرخه به اين صورت است كه :

a.     سلول تخم با تقسيمات ميتوزي  پي در پي خود جاندار پر سلولي ديپلوئيدي را به نام اسپوروفيت مي سازد.

b.     سرانجام بعضي سلول هاي ديپلوئيد در جاندار اسپوروفيت ، وارد تقسيم ميوز شده و هاگ ها يا همان اسپور ها را مي سازند.

c.     هر هاگ با تقسيمات ميتوزي خود جاندار پر سلولي هاپلوئيدي ديگري را به نا گامتوفيت به وجود مي آورد.

d.     سرانجام بعضي سلول هاي جاندار گامتوفيت ، با تقسيمات ميتوزي خود ، سلول هاي گامت را به وجود مي آورند.

e.     گامت هاي نر و ماده در طي لقاح با هم تركيب شده و سلول تخم يا زيگوت را به وجود مي آورند.

28-   در هر سه نوع چرخه تناوب بين مراحل ديپلوئيد و هاپلوئيد وجود دارد اما تفاوت در اين است كه كدام مرحله به جاندار پر سلولي تبديل مي شود.

بكر زايي

29-    بكرزايي نوعي توليد مثل است كه در آن فرد از تخمك لقاح نيافته رشد و نمو مي يابد.

30-    در بكر زايي هيچ جاندار نري شركت ندارد .

31-    در بكر زايي فرزندان حاصل كاملا شبيه مادرند و در واقع شكل ويژه اي از كلون كردن است كه به توليد مثل جنسي تعلق دارد.

32-    بكر زايي در مارها در مارهاي مسني رخ مي دهد كه سال ها دور از نرها زندگي كرده اند .

33-   در مورد مارها فرضيه اول اين است كه مار ماده به جاي كروموزوم هاي پدري ، از روي كروموزوم هاي خود ، يك نسخه مي سازد و به اين ترتيب تخمك هاي خود را بارور مي كند ( خود باروري )

34-   فرضيه‌ي دوم اين است كه در غيبت طولاني نر ها ، بعضي پيام هاي ناشناخته مثل انواعي از هورمون ها سبب ميشوند تا تخمك تقسيم شود.

35-    بكر زايي در بعضي از جانوران مثل قاصدك ها ، سوسمارها و قورباغه ها و زنبور عسل ماده رخ مي دهد.

36-    در زنبور عسل ماده از طريق بكر زايي زنبور هاي عسل نر توليد مي شوند.